Punakha, dag 29

Maandag, 15-12, we zijn nu precies 4 weken onderweg, vertrekken we naar Punakha, de voormalige hoofdstad van Buthan, welke op ca. 1400 meter hoogte ligt. Deze ca. 36.000 inwoners tellende stad ligt drie uur rijden vanaf Thimphu. Marianne is nog steeds niet in orde en de reis is verre van bevorderlijk. De talloze haarspeldbochten en het hoogteverschil maken het dat we een paar keer moeten stoppen om haar even letterlijk op adem te laten komen. Halverwege passeren we het hoogste punt op 3200, de Dockhula pas. De 180 stupa’s die op voordracht van de ’queen mother’ daar zijn geplaatst ter nagedachtenis aan alle slachtoffers (eigen en die van de vijand) van de strijd tegen de Indiase militanten die werden verdreven uit Bhutan, beleeft Marianne nauwelijks, omdat ze opnieuw de inhoud van haar maag kan legen. Ze knapt er iets van op, maar de reis is niettemin erg zwaar voor haar. We komen aan in hotel Zangtopelri in het dorpje Wolakha, op een berg met het prachtige uitzicht op Punakha. We nemen intrek in een ‘cottage’, een huisje gebouwd en vooral beschilderd op de traditionele wijze, waar we twee nachten blijven. Marianne duikt direct onder de wol.
In het hotel ontmoeten we opnieuw Phil, een breedgebouwde blanke Zuid Afrikaan van bijna 2 meter, die we ook op het vliegveld spraken. Zijn oom woont in Nederland en hij spreekt op de grappige Afrikaanse manier Nederlands. Vrolijke kerel, maakt met iedereen een praatje, altijd goedgehumeurd, ook na een avond stappen en doorzakken met zijn gids en driver, zie verderop.

Na de lunch bezoeken we de 16e eeuwse Dzong in Punakha. In Thimphu hadden we het ministerie met klooster bezocht. Dat was ook een Dzong. Elke 20 districten hebben een Dzong, waar overheid en boeddhisme samen zetelen om samen beleid vast te stellen. Elke Dzong heeft een tempel met inwonende monniken. Elke dzong is op een strategische plek gebouwd en werd als fort gebruikt om aanvallen van indringers af te slaan. Tibet en India hebben dat in het verleden geprobeerd. Het zijn prachtige bouwwerken. Onze gids, dagelijks gekleed in de traditionele ‘gho’, een kleed aan één stuk, zodanig om het lichaam gevouwen, dat er een soort jurk ontstaat, voegt bij het bezoek aan een dzong nog een wit-beige kleed hieraan toe. Deze knoopt hij om middel en schouders. Dit als respect voor de overheid /koning. De traditionele kleding voor vrouwen heet overigens ‘kira’.
In Thimphu waren niet veel monniken omdat ze in Punakha hun winterverblijf hebben. De temperatuur is dan veel beter in Punakha. Hier ziet het rood van de monniken; ze zijn in rode pijen gekleed.
Terug in het hotel verdwijnt Marianne weer onder de dekens en slaapt wat bij. Ze heeft behoorlijke koorts en gezien de symptomen is het de hoogteziekte. Lusteloos, geen eetlust, hoofdpijn, keelpijn, vastzittende hoest, bijna uitputting. Niet gerealiseerd dat dit zo snel tot problemen leidt en dat de ziekte ook niet ongevaarlijk is. Belangrijk is om veel te rusten en vooral heel veel te drinken. In Nepal zijn we tot 3250 meter hoogte gegaan, toen wel last van snellere vermoeidheid, maar nu weten we dat het toen ook met de hoogte van doen had. In Bhutan heeft men over het algemeen sneller last van deze ziekte omdat volgens de gids geen vervuiling is en er veel energie is; de bergen zijn een stuk jonger dan in Nepal?? Een geoefende sherpa uit Nepal kreeg in Bhutan al op 4500 meter de hoogteziekte, terwijl hij in zijn moederland probleemloos boven de 6000 meter kon lopen.

Dinsdag 16-12 (dag 30) zouden we een rit maken naar een verzamelplaats voor kraanvogels, maar deze afgelast omdat we 3 uur heen en 3 uur terug door de bergen moeten rijden opnieuw met de nodige bochten en hobbels. In plaats daarvan bezoeken we een tempel, waarvoor we van 1400 naar 2200 meter moeten klimmen. Marianne heeft het moeilijk, maar blijft doorgaan. In tempel hebben we naast de gebruikelijke beelden ook een gesprekje met een 23 jarige monnik. Hij heeft zijn opleiding van 5 jaar in Thimphu erop zitten en is net één jaar in deze tempel geplaatst, waar hij door de gekwalificeerde monnik verder opgeleid wordt. Intussen zorgt hij voor het onderhoud van de tempel, mediteert en doet de nodige rituelen. Zijn ouders wonen ver weg en hij ziet ze heel weinig. Onze gids had overigens zijn ouders vanwege de afstand en lastige transport al 9 jaar niet gezien.
We bezoeken opnieuw een Dzong van een buurdistrict. De Dzong is duidelijk van eerdere tijd. De daken zijn nog op de traditionele manier met bamboestengels vastgemaakt aan de rest van het gebouw. Hetzelfde bezichtigingsritueel, alleen nu waren we getuige van groepjes jonge monniken van 8-14 jaar, die buiten het tempelgedeelte onafgebroken mantra’s zongen. Ongestoord bleven ze in onze aanwezigheid het monotone geluid voortzetten. Buiten de tempel mag worden gefotografeerd en gefilmd; aldus geschiedde.
De dag wordt afgesloten met een bezoek aan de faliestempel. De tempel is gewijd aan de ‘devine madman’, waarover ook de legende op de eerder genoemde pas ging. Over deze levensgenieter uit de 6e eeuw, Drukpa Kuenley genoemd, gaan diverse legendes waarin hij vele demonen, in de vorm van mooie vrouwen, verdrijft of met zijn pijl omtovert in een hond. Zijn leven bestond uit de geneugten van het leven; sex, jagen en wijn. De tempel wordt vooral bezocht door vrouwen en mannen die onvruchtbaar zijn of sexuele problemen hebben. Onze gids vertelt het verhaal over zijn zus die verschillende miskramen had, maar toch een zoontje kreeg. Die zou al snel komen te overlijden, maar door het bezoek aan de tempel en de aangesloten lama, bleef het kind leven en werd volkomen gezond. Om bij de tempel te komen moeten we door de rijstvelden en door een dorpje. De huizen zijn in traditionele stijl, zoals we inmiddels gewend zijn. Alleen zijn hier bij verschillende huizen voorstellingen op de muren geschilderd die een duidelijke relatie hebben met de genoemde geneugten. Opvallend daarbij zijn de niet bepaald bescheiden geschilderde penissen op de muren. We ondersteunen deze bijzondere ontdekking met een foto.
In één van de schuurtje die we mogen betreden zien we twee vrouwen bezig met het branden van de geoogste rijst. Zakken vol rijst gaan even de pan in, opdat de rijst lang bewaard kan blijven.

Woensdag 17-12 (dag 31) wordt Bhutan‘s 101 jarig bestaan gevierd en is het nationale feestdag; de viering van de éénwording op 17-12-1907. Voordien waren de huidige districten allemaal afzonderlijke landjes. Op een groot terrein in de buurt van de Dzong worden de activiteiten gehouden. Jimba, onze gids zorgde voor een plaatsje in de tent voor genodigden. Als we in de tent aankomen zitten er op de voorste rij een aantal monniken. We lopen even weg om een paar foto’s te maken en als we terugkomen zitten de monniken op de tweede rij en is de voorste rij vrij en worden we uitgenodigd daar plaats te nemen. Zelfs andere belangrijke genodigden, te herkennen aan de kleding en schoeisel, geven ons de ruimte op de eerste rij.
Alles staat in het teken van de VIP gast, in de persoon van de voorzitter van het parlement van Buthan en de hoofdmonnik, zeg maar lama van het district. Ze zitten in de tent vlak naast ons. In elk van de 20 districten wordt dit feest groots gevierd en zijn zeer belangrijke personen uitgenodigd. Feitelijk komt men als vertegenwoordiger van de koning, die in Thimphu een rede houdt die in directe verbinding is te volgen. Hij brengt, zoals ons wordt uitgelegd, de complimenten over aan verschillende personen en instellingen die zich hebben ingezet voor het land en er worden mensen onderscheiden. Zeg maar de troonrede op z’n Buthans, zonder veel politieke inhoud en veel minder regen van lintjes.
Iedereen is muisstil als de koning spreekt en na zijn laatste woorden wordt in Thimphu, maar ook op het grote terrein en zeer waarschijnlijk in heel Bhutan uitbundig geapplaudiseerd. De waardering voor de koning is groot en gemeend. Tijdens een korte ‘break’ van de dansen en voordrachten van de verschillende scholen en monniken verschijnt plotseling de voorzitter van het parlement in ‘onze‘ tent en schut iedere genodigde persoonlijk de hand. Ons dankt hij voor onze komst naar Buthan en wij bedanken hem.
Het feest is een buitengewoon kleurrijk geheel. Iedereen heeft zich uitgedost in de mooiste kledij. De dansen zijn bijna allemaal hetzelfde en worden veelal muzikaal ondersteund door een paar zingende scholieren op het ritme van lokale muziekinstrumenten. We hebben deze bijzondere gelegenheid uiteraard uitvoerig vastgelegd. Lunch en verder naar Paro, zie volgend verhaal.